Wat doet VRT om desinformatie te bestrijden?  

Door internationale platformen, een steeds toenemend informatieaanbod en tegenstrijdige boodschappen op sociale media is de betrouwbaarheid van informatie vaak moeilijk in te schatten. De opdracht van VRT is hierin belangrijker dan ooit: mediagebruikers moeten zich verbonden blijven voelen met het nieuwsaanbod van de Vlaamse media, waarin onpartijdigheid, transparantie en vertrouwen centraal staan. 

Dat er steeds meer vragen komen over de correctheid van nieuws blijkt ook uit het onderzoek dat de studiedienst van VRT de afgelopen twee jaar verrichtte: Ongeveer 80% vindt desinformatie een maatschappelijk probleem en de Vlaming kijkt onder meer in de richting van VRT om de strijd tegen ‘fake news’ op te voeren. 1 op 2 Vlamingen geeft aan dat ze niet zeker zijn of ze nepnieuws wel zouden herkennen. In de strijd tegen desinformatie zet VRT daarom in op correcte informatie, duiding en innovatie.

Factchecks en formats

VRT NWS wil met een aantal eenduidige projecten een antwoord bieden aan de behoefte van de Vlamingen. Zo publiceert VRT NWS factchecks, duidende artikels over desinformatie, en check-video’s op de homepage en themapagina van VRT NWS. Meer dan ooit wil VRT de Vlaming ook zelf leren factchecken door een nieuwe onlinevideoreeks waarin onze factcheckers hun tips en tricks delen met het publiek. Een voorbeeld zie je hier.

Ook met het Radio 1 programma en podcast ‘Het uur van de waarheid’ krijg je een inkijk in de wereld van nepnieuws en online bedrog, samen met factcheckers en experten. 

VRT NWS ontwikkelde het afgelopen jaar het label ‘nws check’ om haar factchecks beter zichtbaar te maken. Daaraast is VRT NWS ook gestart met factcheckvideo’s op TikTok en Instagram om een jong publiek nog beter te bereiken.

Tenslotte is VRT NWS ook erkend lid van Het International Factchecking Network, een internationaal keurmerk voor media die aan factchecking doen.

Naast het geven van juiste en betrouwbare informatie wil VRT NWS ook maximaal inzetten op transparantie. We delen daarom consequent onze bronnen en technieken bij het factchecken. Dat laat mensen niet alleen toe ons te controleren, maar nog belangrijker, het geeft hen ook de skills om zelf informatie te verifiëren in een snel veranderende digitale wereld.

_{Luc Van Bakel, journalist VRT NWS}

(Europees) samenwerken voor maximale impact

In 2022 kende de Vlaamse Regering financiële steun toe aan twee nieuwe projecten rond desinformatie waarvan VRT partner is. Bij ‘Eerste hulp bij twijfel’ (EHBT) bundelt VRT de krachten met onder meer de universiteiten van Leuven, Brussel en Antwerpen, maar ook Roularta en Textgain. EHBT richt zich op de grote groep van twijfelaars, burgers die willen weten wat echt is en wat niet, maar het gevoel hebben dat het alsmaar moeilijker wordt om feit van fictie te scheiden. Door middel van innovatieve tools en formats wil EHBT twijfelende burgers op online platformen weerbaar maken tegen desinformatie en ingrijpen waar onzekerheid heerst. 

Naast ‘Eerste Hulp bij Twijfel’, werkt VRT ook mee aan ‘Counterscam’, dat 18 tot 34-jarige sociale mediagebruikers, digital creators of anderen die creatief met digitale media bezig zijn, bewust wil maken van de impact van desinformatie. Ondersteund door deCheckers en Chase gaan factcheckers en influencers samen aan de slag om desinformatie via verhalende factchecks te bestrijden.

VRT werkt ook internationaal samen om desinformatie te bestrijden, mediawijsheid te bevorderen en onderzoek te voeren naar de effectiviteit van factchecks. Samen met Textgain, de Universiteit van Leuven, Knack en Mediawijs bundelt VRT binnen het Vlaams-Nederlandse project ‘BENEDMO’ de krachten rond een multidisciplinair netwerk van desinformatie-experts zodat factcheckers, academici, mediaorganisaties, mediawijsexperten en andere relevante maatschappelijke actoren elkaar kunnen versterken met praktische kennis en wetenschappelijke inzichten. Het initiatief is onderdeel van een groter Europees project (EDMO) waarin meerdere landen samenwerken aan de aanpak van desinformatie in verschillende talen. 

Tenslotte wil VRT met het Europese project ‘TITAN’ op innovatieve wijze de burger en specifiek studenten zelf weerbaar maken voor desinformatie. Dit doen we door een aangepast lesaanbod, automatisch en op maat begeleid door een slimme chatbot. Twijfel je over een artikel? Vraag het aan de chatbot en die zal je op een kritische manier je helpen nadenken, zodat je zelf tot de conclusie kan komen of iets betrouwbaar is of niet.

Desinformatie is een complexe, internationale uitdaging. Daarom gaan we in elk project steevast aan de slag met expertisepartners. Samen met journalisten, burgers en experten ontwikkelen en valideren we nieuwe tools en formats. Deze dialoog en samenwerking zorgt ervoor dat we gericht kunnen inspelen op de noden van verschillende eindgebruikers. 

_{Chaja Libot, gebruikersonderzoeker innovatie VRT}

Mediawijsheid en educatie

Naast correct zijn in verslaggeving is mediawijsheid even belangrijk. In een volledig digitale wereld zet VRT verschillende stappen om de mediageletterdheid te vergroten. Dat gebeurt door het VRT-aanbod en bijhorende kanalen toegankelijk te maken, maar ook door het kritisch inzicht in media te vergroten. Daarin is er een bijzonder aandacht voor het tegengaan van desinformatie bij kinderen en jongeren, die vandaag opgroeien met sociale media. VRT NWS gaat rechtstreeks in interactie met deze doelgroepen en versterkt de connectie met een jonger publiek via NWS NWS NWS. Aangezien zij ook al vroeg in aanraking komen met desinformatie heeft VRT NWS in samenwerking met Mediawijs, Arteveldehogeschool Gent en IMEC ook de EDUbox Nepnieuws ontwikkeld. Deze informeert niet enkel over desinformatie, maar laat de jongeren ook zelf aan de slag gaan met echte en valse nieuwsberichten. Aan de hand van tips en tricks leren ze in groepsverband om valse berichten te ontmaskeren.

Bron: online bevraging bij 2.011 Vlamingen van 12 jaar en ouder, uitgevoerd tussen 31 oktober 2022 en 16 november 2022 door VRT-Studiedienst en Data Synergy.