Waarom heeft VRT een toren?

Sinds jaar en dag is de Reyerstoren het symbool van VRT. Waarvoor diende de toren? Hoe was het mogelijk om zo een grote constructie aan de Reyerslaan te bouwen? Welke functie heeft de toren vandaag de dag nog?

Straalverbindingen en schakelcentrum

De VRT-toren was oorspronkelijk een telecommunicatietoren met twee doelstellingen.

Ten eerste werd de toren gebruikt om straalverbindingen tot stand te brengen. Straalverbindingen dragen op heel hoge frequenties video, audio of data over tussen verschillende locaties, tussen VRT en regionale omroepen bijvoorbeeld. In dat geval is het noodzakelijk dat de zendende en ontvangende antennes precies op elkaar afgesteld zijn.

Ten tweede functioneerde de toren aanvankelijk als schakelcentrum voor het technisch centrum van de EBU (European Broadcasting Union). De EBU is een samenwerkingsverband tussen publieke omroepen uit de meeste Europese landen, en enkele landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.

In tegenstelling tot wat velen denken, werd de VRT-toren dus niet gebruikt om radiosignalen en tv-beelden tot in de Vlaamse huiskamers te brengen.

Een korte geschiedenis

De VRT-toren werd gebouwd om dienst te doen als zendmast. Het nieuwe symbool van de Vlaamse openbare omroep kwam er na de verhuizing van de Flageygebouwen in Elsene naar de nieuwe kantoren aan de Reyerslaan in 1974. Niet toevallig werd de communicatietoren, met allerlei zenders en ontvangers, aan de voorzijde van de nieuwe mediasite in Brussel gebouwd.

De bouw van de toren was een technisch huzarenstukje en sleepte verschillende jaren aan. Over de centrale schacht moest immers een loodzware koepel naar boven worden opgetrokken. Dat gebeurde op maandag 19 mei 1980, met een snelheid van 1,39 meter per uur. De schotel weegt maar liefst vier miljoen kilo. Het duurde vijf volle dagen om het gevaarte met een diameter van 34 meter op zijn plaats te krijgen, maar liefst 73 meter boven de grond.

485 trappen

De toren is gemaakt in gewapend beton en is in totaal 89 meter hoog. Dat komt overeen met ongeveer 23 verdiepingen of 485 trappen. De koepel heeft een doorsnede van 34 meter. Als de architect had mogen kiezen, was de VRT-toren 300 meter hoog geweest. Door de nabijheid van de luchthaven van Zaventem, werd dat plan van tafel geveegd.

Het bouwwerk is al vaak figurant geweest tijdens opmerkelijke acties. Zo heeft Peter Van de Veire in 2009 de uitdaging aangegaan om de 561 trappen van VRT op- en af te dalen omdat hij een weddenschap had verloren. In datzelfde jaar heeft Tomas De Soete in het kader van een Studio Brussel-programma een ‘extreme strijksessie’ tegen de toren gehouden.

Als we dan een sprong naar april 2016 maken, komen we het eerbetoon aan muziekicoon Prince tegen. Toen werd er vanaf de toren paarse regen over de VRT-terreinen gesprankeld. Vanaf dat jaar werd de toren ook virtueel in vuur en vlam gestoken in het kader van De Warmste Week. Ook een leuk weetje: de VRT-radiozenders hebben regelmatig kleinschalige concerten georganiseerd op de Reyerstoren. Zo zijn onder andere The Van Jets, Equal Idiots en Triggerfinger de revue gepasseerd. 

De toren vandaag

Door de digitalisering en de goedkopere satellietverbindingen zijn de antennes op de toren grotendeels buiten gebruik. Toch heeft de toren nog steeds een paar actieve functies.

Op de toren staan vier ontvangstantennepanelen voor TNG (Terrestrial News Gathering) in de 4 windrichtingen. Dat systeem werkt in Brussel samen met de vier ontvangst antennepanelen van op de toren van een FOD in het centrum van Brussel en zorgt voor ontvangst van de mobiele TNG wagens die gebruikt worden door de nieuwsdienst.

Daarnaast wordt de toren soms ook als een testzender voor radioreportages gebruikt. Ook de ontvangst- en zendantennes worden nog voor radioreportages ingeschakeld.

Ten slotte beschikt de toren over een draaibare parabool die via tijdelijke straalverbinding voor tv-reportages en evenementen functioneert. Denk aan popfestivals, wielerwedstrijden, grootse evenementen als De Warmste Week, enzovoort.

Eigendom van het Brussels Gewest

De toren was oorspronkelijk eigendom van VRT en RTBF, maar de CEO’s van beide omroepen hebben een overeenkomst ondertekend met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In die overeenkomst staat dat alle gronden waarop de gebouwen van beiden omroepen staan, inclusief de iconische toren, aan het Brussels Gewest worden overgedragen. In de praktijk duurt het wel nog enkele jaren vooraleer de gronden en toren officieel een nieuwe eigenaar krijgen.

In 2013 werd beslist dat er een nieuw VRT-gebouw zou komen aan de Reyerslaan. Daarvoor zullen de huidige gebouwen van VRT en de RTBF tegen de vlakte gaan. De iconische toren zal overeind blijven, al is zijn toekomstige functie voorlopig onbekend.

Torenwachter Jean

Jean De Coster is systeemexpert verbindingen bij VRT, maar staat bij collega's vooral bekend als torenwachter. Hij leidt torenbezoeken in goede banen. "Het perfecte moment om de toren te bezoeken? Wanneer het dagen aan een stuk heeft geregend, is het stof uit de lucht. Dan kan je vaak verder zien dan op een zonnige dag. Soms kan je zelfs de kerncentrale van Doel zien," vertelt Jean.

Vanaf 1 mei 2019 gaat Jean met pensioen. "Ik neem veel mooie herinneringen mee naar huis. Ik heb ook uiteenlopende torenbezoeken mogen begeleiden, van de Mediacommissie over artiesten tot collega's. Iedereen geniet van het indrukwekkende uitzicht."