Vlaamse topsporters over de keerzijde van de medaille

 Ze spraken zich openlijk uit: de druk op topsporters is enorm, de verwachtingen zijn hoog, de doelstellingen soms onrealistisch.

Canvas heeft een neus voor relevante thema’s en was toen al maanden bezig aan een documentaire reeks over exact dat onderwerp.

In de driedelige documentaire De prijs van de winnaar getuigen Vlaamse topsporters uit diverse disciplines over de keerzijde van hun leven als atleet. Centraal in de reeks staat het mentale welzijn van de sporters. De getuigen zijn of waren allemaal professionele atleten. De meesten zijn nog actief, enkelen zijn recent gestopt.

Zo zijn er getuigenissen van onder meer Ann Simons (judo), Louise Carton, Eline Berings, Bashir Abdi en Soufiane Bouchikhi (atletiek), Axelle Klinckaert en Gaelle Mys (gymnastiek), Kim Mestdagh, Retin Obasohan en Tomas Van Den Spiegel (basketbal), Frank Boeckx (voetbal), Fanny Lecluyse (zwemmen) en Louis Vervaeke (wielrennen).

Een gezonde geest in een gezond lichaam?

De samenleving en de topsporters in dit land hebben het recht dat ook de andere kant van topsport belicht wordt. Alleen zo kunnen we voor huidige en toekomstige topsporters een duurzame en veilige omgeving creëren.

_{Ann Simons}

De getuigen praten over eetstoornissen, stress en machtsmisbruik, over eenzaamheid, depressie en burn-out. In de context van de topsport kunnen die fenomenen extreme vormen aannemen, maar het zijn tegelijk ook breed-maatschappelijke thema’s die de makers van de reeks bespreekbaar willen maken. In die zin gaat De prijs van de winnaar niet over topsport zelf, maar zullen veel mensen zich herkennen in de problematiek, die ook in andere geledingen van de maatschappij aanwezig is.

Sommige atleten getuigen in de reeks voor het eerst over wat hen is overkomen tijdens hun carrière. Vaak contrasteren die ervaringen heel erg met het beeld dat het grote publiek van hen heeft. Wat in de media verschijnt, is slechts een fractie van wat er echt omgaat in het hoofd en het leven van de topsporter.

Ann Simons: ex-topsporter, getuige en coach

De prijs van de winnaar kwam tot stand in samenwerking met Ann Simons, voormalig judoka en bronzen medaillewinnares op de Olympische Spelen van Sydney in 2000. Na jaren van blessures en mentale druk, stopte ze in 2006 met judo. Na haar carrière zocht ze haar weg in het bedrijfsleven. Nu coacht ze jonge ondernemers, met een grote focus op het evenwicht tussen het najagen van hun droom en hun mentale welzijn. In De prijs van de winnaar getuigt zij over haar eigen ervaringen. Tegelijk adviseerde ze de makers doorheen het hele productieproces

De honger om de beste te zijn is zo groot dat grenzen overschreden worden, door de topsporters zelf, maar vaak ook door hun omgeving.

_{Ann Simons}

Ann Simons: “Topsporters kunnen hun grenzen heel moeilijk bewaken. Ze hebben een droom en voor die droom moet alles wijken. De honger om de beste te zijn is zo groot dat grenzen overschreden worden, door de topsporters zelf, maar vaak ook door hun omgeving. Bewust of onbewust. Een grens die telkens heel subtiel verlegd wordt. Een grens die verder ligt dan het ethisch en intuïtief toelaatbare. Een grens waarvan de omgeving niet wil weten dat ze bestaat.”

Een productie van Canvas. Eindredactie: Geert Clerbout / Productie: Ilse Maesen

De muziek werd speciaal voor de reeks gecomponeerd door de jazzrockband Nordmann.

De prijs van de winnaar: vanaf maandag 29 november om 21.20 u. op Canvas en VRT NU.

Aflevering 1: ‘Van lucht komt ge niet dik’

De eerste aflevering van De prijs van de winnaar focust op extreem perfectionisme en de dunne grens tussen het verbeteren van prestaties en het ondermijnen van de eigen gezondheid. Hoofdthema in de aflevering is de verstoorde omgang met voeding en het risico op eetstoornissen.

Er zijn verschillende factoren die ertoe kunnen leiden dat topsporters tijdens hun carrière een eetstoornis ontwikkelen: de soms overdreven focus op gewicht, vooral in sportdisciplines die worden ingedeeld volgens gewichtscategorie; de vroege confrontatie met vetmetingen; de drang om slank te zijn en om de controle over je gewicht tot elke prijs te behouden. Vier topsporters getuigen openlijk over de eetstoornis waar ze jarenlang mee kampten.

Topsporters hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van zulke eetstoornissen, maar ook andere mensen kunnen erdoor getroffen worden. En door de coronacrisis is dat alleen maar toegenomen. Vooral tienermeisjes en jongvolwassen vrouwen zijn vatbaar voor de ziekte. Door getuigenissen uit de topsport te brengen van mensen die zwaar hebben geleden, maar ondertussen wel zijn genezen van hun stoornis, biedt de documentaire ook hoop voor mensen - topsporters en niet-topsporters - die momenteel werken aan de weg naar genezing.

Maandag 29 november om 21.20 u

Aflevering 2: ‘Op den duur breekt ge’

De tweede afleveringis helemaal gewijd aan grensoverschrijdend gedrag, met nieuwe getuigenissen over vernederingen, bodyshaming en emotioneel misbruik.

Verschillende atleten vertellen over persoonlijke grenzen die tijdens hun carrière werden overschreden. Ze getuigen over machtsmisbruik, pesterijen, negeren van pijn, manipulatie en emotioneel misbruik. Vaak dragen ze vandaag nog altijd de gevolgen van wat hen tijdens hun carrière overkwam.

In de topsportcultuur zit er soms heel veel macht geconcentreerd bij één persoon en wanneer die macht zelf niet of onvoldoende wordt gecontroleerd, bestaat het risico dat er misbruik van gemaakt wordt. De atleten die daaronder lijden, voelen zich vaak niet gehoord, genegeerd, niet serieus genomen.

Deze aflevering toont hoe atleten misbruikt kunnen worden door personen die heel belangrijk zijn voor hun carrière en welke impact die gebeurtenissen hebben op hun welzijn, ook na hun carrière.

Maandag 6 december om 21.20 u.

Aflevering 3: ‘Zeg het gewoon, het is oké’

De derde en laatste aflevering gaat over de immense druk waaronder topsporters moeten presteren, met ruime aandacht voor onderschatte problemen als eenzaamheid, faalangst, depressie en burn-out.

Topsporters leggen zichzelf vaak een enorme druk op: ze willen absoluut presteren. Daarnaast worden er ook verwachtingen gecreëerd door anderen: fans, coaches, federaties, ouders, sponsors, pers, sociale media. Die verwachtingen zijn niet altijd realistisch, waardoor topsporters het gevoel kunnen hebben dat ze achter zichzelf aanhollen.Ook federaties leggen hoge verwachtingen op: enkel wanneer doelen worden behaald, behoudt de atleet zijn contract voor het volgende jaar. Dat zorgt voor druk en financiële onzekerheid.

Topsporters vaak zo gefocust bezig op hun sport dat ze niet de tijd of energie hebben om daarnaast nog een sociaal leven uit te bouwen. Dat kan tot eenzaamheid en isolement leiden. Door de voortdurende druk en de propvolle speelkalender zijn ze bovendien vatbaar voor burn-out en loert depressie om de hoek.

De getuigen vertellen vrijuit over al die zaken, waardoor het gaat stormen in hun hoofd. En hoe ze via mental coaching met die onrust proberen om te gaan.

Maandag 13 december om 21.20 u