Bekijk fictiereeksen met je ogen dicht

Audiodescriptie is een techniek waarbij een commentaarstem beschrijvend vertelt wat er te zien is tijdens een scène. De audiobeschrijver verduidelijkt de context, en omschrijft handelingen en gezichtsuitdrukkingen tussen de dialogen door. Zo krijg je als kijker de non-verbale informatie te horen die te zien is op beeld. Wie is er momenteel in beeld? Welke kledij draagt het personage? Wat gebeurt er in de achtergrond? 
 

Door aan de klankband een commentaarstem toe te voegen, kan je als kijker met een visuele beperking dus ook genieten van het volledige verhaal. Je kan het beschouwen als een stem die je begeleidt doorheen het programma.  

In deze video ontdek je hoe audiodescriptie klinkt:

5 dagen werk voor 50 minuten

Audiodescriptie is een proces van lange adem. Een proces dat start bij de schrijver. Die maakt een tekst op die afgestemd is op de beelden. De regisseur leest die tekst na en controleert of de zaken consequent benoemd worden. “De regisseur zorgt voor eenheid”, vertelt regisseur audiodescriptie Jan-Willem Van Hoof. “In Undercover gebruiken we bijvoorbeeld zo consequent mogelijk ‘de Defender van Bob’, en niet ‘de Jeep van Bob’ of ‘de wagen van Bob’. Hier wordt veel aandacht aan besteed, zodat de kijker de informatie niet fout interpreteert.”

Daarna krijgt de eindredacteur de tekst in handen, die de tekst onder meer nakijkt op taalfouten en eventuele inconsequenties. Hij kan ook bepaalde passages herschrijven als dat nodig blijkt. Pas dan is het de beurt aan de commentaarstem. Die leest de tekst op het juiste moment in, zodat er geen overlapping is met de dialogen. Je kan het vergelijken met een songtekst die over het beeld loopt tijdens karaoke, zodat de timing goed zit. De regisseur kan wel altijd nog tussenkomen om verbeteringen aan te brengen. Uiteindelijk is het de geluidstechnicus die de audio van het tv-programma met de audiobeschrijving combineert. 

Het is belangrijk dat je informatie meegeeft, maar ook de personages op een bepaalde manier tot leven laat komen door er een zekere emotie in te leggen. Die balans vinden is soms een uitdaging.

_{Clara De Decker, commentaarstem}

Audiodescriptie is dus meer dan gewoon een vertelling. Eerst worden er ongeveer 3 werkdagen uitgetrokken om 50 minuten audiodescriptie te schrijven. Vervolgens rekent het team op 1 werkdag om de tekst na te kijken en de opname klaar te maken. Ten slotte is er nog 1 dag nodig voor de opname en de mix van de audiodescriptie in de studio.

Veranderend mediagebruik

Vroeger was de extra commentaarstem eerder een objectieve verteller, tegenwoordig is de stem meer een onderdeel van het verhaal. Zo krijgt audiodescriptie de vorm van een luisterspel. Een audiobeschrijver moet niet alleen begrijpen wat er allemaal gebeurt, maar moet ook de juiste emoties overbrengen.

Als je iets toegankelijk maakt, maak je het gebruik altijd makkelijker voor een grotere groep dan je eerst voor ogen had. Je hoeft dus niet blind of slechtziend te zijn om van audiodescriptie te genieten. We luisteren toch ook massaal naar podcasts? 

_{Nadia Hanssens, team diversiteit en inclusie VRT}

Ons veranderende mediagebruik opent ook nieuwe deuren voor audiodescriptie. Hoewel het oorspronkelijk bedoeld is voor mensen met een visuele beperking, kunnen ook anderen er gebruik van maken. Bijvoorbeeld wanneer je tv op de achtergrond aan staat, terwijl je aan het koken of aan het strijken bent. Zelfs wanneer je aandacht niet volledig bij het beeld is, kan je met een extra commentaarstem de uitzending toch volgen. Zo kan je zelfs als minder aandachtige kijker het verhaal al luisterend volgen.

VRT-reeksen met audiodescriptie

Op VRT MAX vind je een overzicht van de reeksen die momenteel met audiodescriptie beschikbaar zijn. De beschikbaarheid van de reeksen hangt samen met de reguliere publicaties of uitzendingen.

Fictie die zondagavond te zien is op Eén, is gelijktijdig met audiodescriptie te bekijken op het Ketnet-kanaal. De uitzending met audiodescriptie is later ook te bekijken via VRT MAX in de categorie 'Audiodescriptie'. Voor de meeste reeksen is er ook een audiogids beschikbaar, die een uitgebreidere beschrijving geeft van de belangrijkste personages en locaties.