Ade in de frontlijn van de klimaatverandering

Hoe dat wereldwijd zit en wat eraan gedaan kan worden, dat onderzoekt de Britse journalist Ade Adepitan in de driedelige documentaire Climate Change. Ade on the Frontline.

Onze wereld verandert op een manier die we nooit eerder hebben meegemaakt. De mensheid wordt geconfronteerd met een wereldwijd probleem dat onze manier van leven bedreigt. In deze baanbrekende serie reist Ade Adepitan naar plaatsen in de frontlijn van de klimaatverandering om te zien hoe het leven er op dit moment door wordt beïnvloed. Maar hij speurt ook de wereld af naar mogelijke oplossingen voor de klimaatverandering: natuurlijke en technologische middelen die ons kunnen helpen de klimaatverandering te vertragen en ons aan te passen aan de veranderingen die al er nu al zijn.

Ade Adepitan kwam door polio als kind in een rolstoel terecht, maar dat belette hem niet om een succesvolle sportcarrière uit te bouwen. Hij won met de Britse nationale basketbalploeg brons op de Paralympische Spelen in Athene in 2004 en het jaar daarop goud op de Paralympische World Cup in Manchester. Later werd hij sportcommentator bij de BBC en daarna begon hij ook reisprogramma’s en current affairs documentaires te maken, zoals  Africa with Ade Adepitan en nu dus ook Climate Change. Hij is ook een kritische stem die ijvert tegen racisme en discriminatie en voor integratie van mensen met een beperking.

In de eerste aflevering reist Ade naar de Australische oostkust, van het Groot Barrièrerif tot Tasmanië. Hij ontdekt hoe enkele Solomoneilanden door de klimaatverandering zijn opgeslokt door de oceaan en hoe schildpadden door de klimaatopwarming op grote schaal ‘vervrouwelijken’.  Hij is getuige van een angstaanjagende natuurbrand. Maar toch is er ook hoop, want onder meer de regio Tasmanië draait al volledig op hernieuwbare energie.

De tweede aflevering brengt Ade naar Bangladesh in de Gangesdelta. De cyclonen die hier via de Indische Oceaan aan land komen, vormen een immense bedreiging voor het land. Een kwart van Bangladesh ligt namelijk amper boven zeeniveau. Mangroves kunnen de regio beschermen, maar om de race tegen de klok te winnen, moeten er snel en massaal nieuwe mangrovewouden aangeplant worden. In Bhutan, een ‘koolstofnegatief’ land, ontdekt Ade hoe smeltende Himalayagletsjers de hele wereld bedreigen.

In de derde aflevering ontdekt Ade dat de gemiddelde wintertemperatuur op Spitsbergen en in Zweden en Denemarken gestegen is. Hij ziet hoe Kopenhagen koolstofneutraal probeert te worden tegen 2025 en hoe turf een belangrijke partner kan zijn in de strijd tegen de klimaatopwarming. Hij heeft ook een gesprek met Greta Thunberg, over de visie van de jonge generaties en hun wil om verandering te brengen.

Climate Change. Ade on the Frontline: vanaf vrijdag 13 augustus om 20.30 u. op Canvas en VRT NU.

Aflevering 1: The Solomon Islands and Australia

Op de Solomonseilanden vaart Ade met een boot over een aantal plaatsen waar zich vroeger eilanden bevonden. Het is een grimmige toekomst die veel eilanden over de hele wereld te wachten staat, van de Malediven tot verschillende eilanden in de Stille Oceaan. Op weg naar het Australische Groot Barrièrerif ontdekt Ade een van de meest verbijsterende gevolgen van de klimaatverandering: de ‘vervrouwelijking’ van de groene zeeschildpad. De laatste jaren is 99% van die schildpadden die in het noordelijke Barrièrerif worden geboren vrouwelijk, vanwege de warmere zandtemperaturen waarin de schildpadeieren worden uitgebroed.

Ade wordt ook geconfronteerd met de terreur van de gigantische bosbranden in Australië. Hoe beangstigend het ook is, het is een belangrijk moment om dit land te bezoeken. De branden bewijzen de klimaatverandering en doen veel klimaatsceptici beseffen dat er iets moet gebeuren. Want ondanks de economische afhankelijkheid van steenkool, is Australië een land van oplossingen.

Dat blijkt in Tasmanië, dat al voor 100% door hernieuwbare energie wordt aangedreven. De hoop is dat het eiland binnenkort als een elektriciteitscentrale voor de rest van Australië kan worden gebruikt, door zijn wind- en waterkracht om te zetten in stroom en die naar het vasteland te exporteren. Maar het gaat niet alleen om hernieuwbare energie. Ade bezoekt een team met een opvallend nieuw plan om de uitstoot te compenseren. Hij duikt het water in om meer te weten te komen over de reuzenkelp. Kelp is een van de snelst groeiende planten op aarde, wat betekent dat ze enorme hoeveelheden kooldioxide kunnen vastleggen.

Tasmanië biedt hoop voor de toekomst. Of zoals een klimaatdeskundige het zegt: “Er is geen technologische beperking, er is geen economische beperking die ons in de weg staat om dit volledig op te lossen."

Aflevering 2: Bangladesh en Bhutan

De natuur in de Bangladesh-delta is prachtig en weelderig, maar wordt ook bedreigd door het steeds extremere weer dat de klimaatverandering veroorzaakt. De cyclonen die vanuit de Indische Oceaan binnenrollen, zijn een gigantisch probleem voor zo'n laaggelegen land: een kwart van Bangladesh ligt slechts een paar meter boven de zeespiegel. Maar Bangladesh is gezegend met een van de grootste verdedigingswerken van de natuur tegen de vloedgolven die door extreem weer worden veroorzaakt: mangrovewouden. Ade steunt de inspanningen van de regering om - tegen de stroom in - enorme nieuwe gebieden met mangroves te beplanten.

Een andere manier om de klimaatverandering het hoofd te bieden, ontdekt Ade in het Friendship Hospital. Het is niet op land gebouwd, het drijft. In een landschap dat voortdurend met het water meebeweegt, waar huizen en ziekenhuizen van de ene dag op de andere kunnen worden weggespoeld, is dit een manier om een gebouw permanent te maken wanneer het land dat allesbehalve is.

In Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, wordt Ade geconfronteerd met een van de grootste gevolgen van de klimaatverandering voor ons allemaal, waar we ook wonen: de migratie. Naar verwachting zullen tientallen miljoenen mensen het deltagebied van Bangladesh verlaten, en velen komen naar Dhaka, met alle gevolgen van dien voor huisvesting, sanitaire voorzieningen en openbare diensten.

In het bergstaatje Bhutan ontdekt Ade hoe smeltende gletsjers in de Himalaya de hele wereld beïnvloeden. Hij ontmoet ook een yakherder en hoort van hem hoe moeilijk het leven hier wordt voor gewone mensen. De eerste minister van Bhutan vertelt Ade hoe onverdiend dat lot is voor Bhutan, want het land is niet alleen koolstofneutraal, het is zelfs koolstofnegatief: het haalt meer koolstofdioxide uit de atmosfeer dan het uitstoot.

Tot slot ontmoet Ade een man die 'Bhutan's Tree Warrior' wordt genoemd: hij heeft in zijn hele leven eigenhandig meer dan 100.000 bomen geplant. Het is een hoopvol voorbeeld van de dingen die we allemaal kunnen doen om de planeet te helpen beschermen.

Aflevering 3: Scandinavië

Ade begint aan de laatste etappe van zijn reis in het Noordpoolgebied: in Svalbard of Spitsbergen, halverwege tussen de top van het Europese vasteland en de Noordpool. Het Noordpoolgebied is de snelst opwarmende plek op aarde, en de wintertemperaturen op Svalbard zijn in nauwelijks 50 jaar met een verbazingwekkende 6 graden Celsius gestegen.

Vervolgens reist Ade naar Kopenhagen, de hoofdstad van Denemarken. Deze stad heeft beloofd om tegen 2025 koolstofneutraal te zijn en de wereld te tonen hoe we als rijke westerlingen op een klimaatvriendelijke manier kunnen leven. Hoe gaan ze dat doen? Skiën in een elektriciteitscentrale, insecten eten en fietsen in de stad: stilaan krijgt Ade een van de manier waarop de stad zo groen kan zijn. Maar hij realiseert zich ook dat Kopenhagens idee van koolstofneutraliteit lang niet genoeg zal zijn om al onze klimaatproblemen te verhelpen

Dat is genoeg om de jongere generatie doodsbang te maken voor de toekomst. In Stockholm ontmoet Ade de jonge klimaatactiviste Greta Thunberg en ontdekt hij hoe jongeren vastbesloten zijn om de dingen te veranderen. Want er zijn echt wel veel mogelijkheden om de planeet te redden. Ade vergezelt wetenschappers in een veenmoeras en ontdekt hoe waardevol deze modderachtige substantie is in onze strijd tegen klimaatverandering. Hoewel veen slechts een fractie van het aardoppervlak beslaat, slaan veenmoerassen meer koolstof op dan alle bossen ter wereld samen. Het probleem is dat zodra je deze venen drooglegt - om het veen te gebruiken als brandstof (turf) of meststof - je die koolstof weer vrijgeeft. Dat kan schadelijker zijn voor het klimaat dan het verbranden van het Amazonewoud. Gedraineerde veengebieden zijn momenteel verantwoordelijk voor 25% van de Zweedse uitstoot - evenveel als alle binnenlandse auto's van het land.

Ade's laatste stop is een woonhuis in de buitenwijken van Göteborg. Maar dit is een huis als geen ander. Het is geïnstalleerd met een waterstofbrandstofsysteem, wat betekent dat het de onvoorspelbaarheid van hernieuwbare energie elimineert. Huizen als dit kunnen een grote rol spelen in een koolstofvrije toekomst.