EDUbox Burgerschap: Van kleine acties tot politiek engagement

De EDUbox Burgerschap: Van kleine acties tot politiek engagement is een interactief lespakket dat jongeren in aanloop naar de lokale verkiezingen leert hoe ze actief kunnen meebouwen aan de samenleving. Via video’s, theorie, opdrachten en een interactieve tool krijgen jongeren inzicht in (lokale) besluitvorming, werken ze ideeën uit voor hun stad of gemeente en ontdekken ze hoe ze impact kunnen uitoefenen op het beleid, ook als ze nog niet stemgerechtigd zijn.

Deze EDUbox is het resultaat van een samenwerking van VRT met BELvue museum, Bataljong, De Ambrassade, Vlaamse Jeugdraad en De Wakkere Burger vzw, en werd mogelijk dankzij de steun van het Agentschap Binnenlands Bestuur van de Vlaamse Overheid. De interactieve tool werd ontwikkeld door Tree company.

Deze EDUbox was op zich ook een participatief traject. Heel wat jongeren uit Vlaamse steden en gemeenten alsook uit de Vlaamse jeugdraad werkten mee aan de realisatie van deze EDUbox. Voor zowel de video-opnames als het testpubliek konden we samenwerken met het GO!, jongeren uit Roeselare, Bornem en Oostende.

Jongeren inspireren tot actief burgerschap

De EDUbox Burgerschap komt er in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in oktober, een belangrijk moment voor veel jongeren die voor het eerst mogen stemmen. Deze EDUbox wil hen informeren over het belang van stemmen en aanmoedigen om weloverwogen naar het stemhokje te trekken.

Jongeren stuiten echter op veel drempels als het aankomt op actief deelnemen aan de verkiezingen. Door een tekort aan kennis over politieke partijen, hun programma’s en het stemproces voelen ze zich vaak onzeker. Daarbovenop is ook de stemplicht voor de lokale verkiezingen afgeschaft, waardoor stemgerechtigden geen opkomstplicht meer hebben. Daardoor wordt de kans dat jongeren daadwerkelijk zullen stemmen een pak kleiner. Hoe kunnen we hun motivatie en burgerzin aanscherpen?

Een grote verantwoordelijkheid voor het onderwijs, want onderzoek wijst uit dat politieke interesse en vertrouwen grotendeels gevormd wordt tijdens de periode van 12 tot 25 jaar, de zogenoemde ‘formative years’. Na die leeftijd wordt het erg moeilijk om iemand warm te maken voor politiek. En laat politieke interesse nu net een belangrijke motiverende factor zijn om deel te nemen aan de verkiezingen.

De EDUbox Burgerschap wil hier een antwoord op bieden door hen te informeren. Via de interactieve tool krijgen jongeren inzicht in het lokale politieke landschap en de thema’s die spelen in hun stad of gemeente. Daarnaast maken we hen via concrete voorbeelden bewust van de impact van hun stem om hen zo te mobiliseren in oktober een doordachte stem uit te brengen.

Van idee naar impact

Omdat de belissingen op lokaal niveau het dichtst bij de jongeren zelf staan, zijn de gemeenteraadsverkiezingen de ideale gelegenheid om het te hebben over participatie en actief burgerschap, met focus op de stem van de jonge burger.

Voor veel jongeren is het echter onduidelijk hoe ze daadwerkelijk invloed kunnen uitoefenen op beslissingen in hun leefomgeving. Deze EDUbox wil hen doen nadenken over de rol die ze zelf kunnen spelen in hun stad of gemeente, ook als ze nog niet stemgerechtigd zijn.

De interactieve tool in deze EDUbox begeleidt hen stap voor stap in het proces van idee naar impact. De tool daagt leerlingen uit om de standpunten van lokale politieke partijen op te zoeken, te vergelijken met elkaar en naast hun eigen standpunt te leggen.

Nadien werken de jongeren in groep een idee uit voor hun stad of gemeente en pitchen ze hun voorstel via de ideeënbox rechtstreeks bij lokale beleidsmakers, die op hun beurt reageren. Jongeren maken op die manier kennis met de kracht van dialoog en samenwerking binnen het beleidsproces en ervaren hoe participatie werkt in de praktijk.

Wat zit er in de EDUbox Burgerschap?

De EDUbox bestaat uit 5 delen, die je als leerkracht in 2 lesuren met je leerlingen kan doorlopen.

In deel 1 maken de leerlingen kennis met het begrip participatie in de brede zin. Wat is participatie? Waar denken jongeren aan bij het begrip participatie? Hoe bouwen jongeren nu reeds actief mee aan de samenleving en wat kunnen ze nog meer doen?

Daarna zoomen we in op de lokale verkiezingen, misschien wel de meest directe vorm van politieke participatie. In een video duidt Wetstraatjournalist Pieterjan De Smedt (VRT NWS) het verschil tussen stemrecht en stemplicht. Vervolgens ontdekken jongeren hoe en door wie de beslissing in hun stad of gemeente genomen worden. Dat gebeurt o.a. via een video waarin we Wout volgen tijdens een wandeling door Oostende en zo ontdekken wat allemaal op lokaal niveau beslist wordt.

In deel 2 stomen we jongeren klaar om actief te participeren door hen mee te nemen door het proces van idee naar verandering. In dat proces lichten we 3 stappen uit: we bedenken een idee, werken het voorstel uit tot rake pitch en zoeken naar steun. In een video maken ze vervolgens kennis met een participatieproject in Oostende, waarbij jongeren inspraak hadden in de realisatie van het skatepark.

Nu ze de impact van participatie met eigen ogen gezien hebben, gaan de leerlingen in deel 3 zelf aan de slag. Via de interactieve tool krijgen ze inzicht in de partijstandpunten van de politici van hun woonplaats. Nadien werken ze aan de hand van de stappen uit deel 2 in groep een idee uit voor hun stad of gemeente. Via de ideeënbox pitchen ze hun idee rechtstreeks bij lokale politici, die op hun beurt reageren en in dialoog treden met de jongeren.

In deel 4 ontdekken leerlingen hoe ze ook met kleine acties of activiteiten kunnen meebouwen aan hun stad of gemeente. Want participatie en actief burgerschap kan ook tussen verkiezingen bestaan. Ze maken kennis met verschillende vormen van participatie en bespreken hoe zij zelf actief willen participeren.

Meer weten? In deel 5 delen we interessante links rond de lokale verkiezingen, actief burgerschap en participatie. De informatie is telkens op maat van jongeren.

Aan de slag met de EDUbox Burgerschap

De EDUbox Burgerschap is beschikbaar als interactieve website en downloadbare pdf in de catalogus op de website van EDUbox. Deze formats zijn ideaal lesmateriaal voor zelfstandig groepswerk in de klas.

De EDUbox wordt voorzien van een handleiding voor leerkrachten met extra informatie, verdiepende oefeningen en voorstellen tot differentiatie.

Kieswijsheid in een educatief jasje

De EDUbox Burgerschap kadert in een breder verkiezingsaanbod om jongeren te informeren over en warm te maken voor politieke thema’s. Zo kan je onder andere ook aan de slag met de EDUbox Politiek, Democratie en Ideologie. Alle thema’s zijn nauw met elkaar verbonden, maar bieden telkens een andere invalshoek.

Daarnaast zet ook nwsnwsnws.be volop in om jongeren en first voters te informeren over politiek en lokale verkiezingen. Alle informatie en tips wordt gebundeld in het dossier KIES24.

Wat is EDUbox?

EDUbox is een educatief en interactief concept van VRT om jongeren te laten kennismaken met één bepaald maatschappelijk thema. Eerder kwamen al onderwerpen als data en privacy, artificiële intelligentie, energie en lezen aan bod. Een overzicht van alle bestaande EDUboxen vind je op de website van VRT.

Elke EDUbox wordt gemaakt op maat van leerlingen van het secundair onderwijs en informeert, inspireert en stimuleert jongeren om zelf met het onderwerp aan de slag te gaan. Het lespakket bevat tekst, video, opdrachten én een interactieve tool. Als leerkracht kan je dit gratis leermiddel inzetten om te werken aan de onderwijsdoelen.