“Misdaad spreekt tot de verbeelding”: een blik achter de schermen van de anthologiereeks De twaalf

Na Beau Séjour 2 brengt VRT 1 zo opnieuw een anthologiereeks. Wat is dat precies, een anthologie? Waarom kozen de makers niet voor een vervolg op het verhaal uit seizoen 1? En hoe zorgen ze ervoor dat een tweede reeks even beklijvend is? De makers van productiehuis Eyeworks nemen ons mee achter de schermen.

Het kloppende hart van de reeks

Peter Bouckaert, managing en creative director van Eyeworks Film & TV Drama, steekt meteen van wal: “Hoewel het eerste seizoen van De twaalf een enorm succes was, was het voor ons zeker geen evidentie om een tweede seizoen te maken. Als er een vervolg zou komen, dan zou dat zijn omdat we een straf verhaal hadden dat we absoluut wilden vertellen. Niet omdat het logisch zou zijn in het kielzog van alle lof, het enthousiasme en het succes.”

Na een brainstorm werd voor de ploeg duidelijk dat ze geen verhaal wilden vertellen dat vertrok uit de personages van het eerste seizoen. Ze gingen een heel andere kant op: die van een anthologiereeks, waarbij een volledig nieuw verhaal en nieuwe personages geïntroduceerd worden, maar het DNA van de reeks wel behouden blijft. Peter: “De grootste valkuil bij een anthologiereeks is volgens mij dat je niet trouw bent aan het DNA en de unieke elementen die de reeks onderscheiden van andere reeksen. Zo dachten we eerst na over een andere focus van het verhaal. Maar we kwamen tot de conclusie dat de beleving via de juryleden, gewone mensen zoals jij en ik, tot het DNA van De twaalf behoort en dat dit ook het kloppend hart van de reeks moest blijven.”

Producer Gunter Schmid sluit zich daarbij aan: “Een assisenproces door de ogen van de juryleden zien, dat uitgangspunt blijft bewaard. En dan komt het erop neer om sterke en relevante verhaallijnen in het privéleven van de juryleden te bedenken, waarbij morele dilemma’s kunnen resoneren met de zaak die ze moeten ‘beoordelen’.  Door niemand van de cast uit het eerste seizoen mee te nemen naar deze nieuwe reeks kom je als kijker onbevangen - net als de juryleden - in de rechtbank binnen.”

Fris en anders dankzij nieuw bloed

Niet enkel de cast, maar ook een groot deel van het team achter de schermen was volledig nieuw. Zo wordt de tweede reeks door Kaat Beels geregisseerd. “Zij heeft een andere aanpak dan Wouter Bouvijn die seizoen 1 regisseerde, wat het fris en ‘anders’ maakt.  Het laatste wat we wilden, was een doorslag maken van seizoen 1, dus een nieuwe creatieve visie op de zaak was eerder een voordeel dan een probleem. Wat ook geldt voor het nieuwe schrijversteam,” vertelt Gunter.

De twaalf: de Assepoestermoord is geschreven door Roel Mondelaers en Nele Meirhaeghe, op basis van een verhaal bedacht door Roel Mondelaers en Bert Van Dael, die meeschreef aan het scenario van seizoen 1. Scenarist Roel vertelt: “Bert en ik werkten samen aan een idee als uitgangspunt voor de nieuwe reeks. Nadien hebben Nele en ik dat in een verhaal en scenario’s gegoten. Bert bleef tijdens het hele proces betrokken als script doctor. Met zijn ervaring van het eerste seizoen kon hij ons bijstaan met goede raad. Dat externe klankbord gaf ons bovendien een extra kwaliteitscontrole - dat soort interne lezingen gebeurden trouwens ook door het fictieteam binnen VRT, en Peter en Gunter binnen Eyeworks. Wanneer zij met kritische vragen of opmerkingen kwamen, werden wij weer geprikkeld om de scenario’s te herschrijven en te verfijnen.”

Solide basis

Hoe moeilijk is het om met een volledig nieuw verhaal te komen voor een anthologiereeks?  Roel: “Het fijne is dat je de kans krijgt om een concept voor een tweede keer te gebruiken, om toch iets helemaal nieuws mee te maken. En dat terwijl het concept al bewezen heeft te werken. Je kan verder bouwen op een solide basis en tegelijkertijd proberen om het concept verder af te tasten en misschien nog een tikkeltje verder te gaan. Daarbij kijk je natuurlijk goed naar het eerste seizoen: wat sprak ons aan, wat zou anders kunnen, en vooral: wat kunnen we doen dat ze in het eerste seizoen nog niet gedaan hebben. De grote uitdaging is daarbij om niet in herhaling te vallen.” 

Gunter: “Het voordeel van een tweede reeks is meteen ook het grootste nadeel: je hebt het al eens gedaan. De grootste valkuil is natuurlijk dat we onszelf zouden gaan kopiëren, wat geenszins een optie was, of dat we als tegenreactie per se iets anders moesten gaan doen.”

Absolute topacteurs

Maaike Cafmeyer zette een glansprestatie neer in het eerste seizoen van De twaalf, als beschuldigde Frie Palmers. In deze tweede reeks De twaalf: De Assepoestermoord staan twee beschuldigden terecht: Anton (Koen De Graeve) en zijn tienerdochter Julie (Lou Miller), voor de moord op de partner van Anton en stiefmoeder van Julie. Jeukte het toch niet bij de makers om in de nieuwe reeks een kijkje te nemen in het leven van Frie?

Peter: “Maaike speelde ontzéttend sterk. Maar ondanks dat: neen. Van zodra het duidelijk was dat we een anthologiereeks gingen maken, was het ook duidelijk dat voor niemand van de vorige personages nog een rol was weggelegd in de nieuwe reeks. We wilden trouw zijn aan het DNA van De twaalf, namelijk: een moordzaak in Assisen volgen vanuit het standpunt van enkele juryleden. Een nieuw verhaal maken met hoofdpersonages van seizoen 1 zou niet langer De twaalf zijn, want je kan die juryleden niet terug in de arena van Assisen brengen. Onze uitdaging was dus om in de nieuwe reeks terug te werken met absolute topacteurs, waarbij enkelen terug een geweldige ontdekking zouden worden voor de kijkers. En daar zijn we met verve in geslaagd, vind ik.”

Roel vult aan: “We zijn op zoek gegaan naar een verdachte die veel empathie kan oproepen bij de kijker. In de eerste reeks was dat een moeder die haar kind had verloren; in de tweede is dat een jong meisje. Verder was natuurlijk het personage van Ari, de advocaat van Frie, uit het eerste seizoen blijven hangen. We wilden terug een sterk personage als advocaat creëren.”

Maar de makers waren ook geprikkeld door een ander aspect van de advocatuur: de strategie die zo’n advocaat zou hanteren. Roel: “Daarom hebben we ervoor gekozen om een tweede verdachte te introduceren, die met zijn eigen advocaat en eigen versie van de feiten op de proppen komt. Op die manier konden we extra aandacht geven aan de advocaten en hun strategieën en bovendien sterk meeleven met beide verdachten, die elk hun eigen belangen moeten verdedigen en het daardoor soms noodgedwongen tegen elkaar moeten opnemen. Zo creëerden we een vader die lijnrecht tegenover zijn eigen dochter komt te staan. Door de verschillende versies - die van de vader, die van de dochter, en die van het parket, en bovendien nog eens de advocaten die elk van die versies probeert te bevestigen of onderuit te halen - konden we een complexe case creëren met enorm veel mogelijkheden.”

Misdaad spreekt tot de verbeelding

De eerste reeks van De twaalf bekoorde niet enkel heel Vlaanderen, maar kreeg ook internationaal lof, was te zien op Netflix, en won tal van prijzen. Waarom scoort De twaalf zo goed, volgens Peter? “Misdaad spreekt tot ieders verbeelding. We zijn gefascineerd door zowel het herkenbare, het menselijke, als het soms onvatbare dat mensen tot zo’n extreme daad als moord drijft. Het dichtst wat gewone mensen zoals jij en ik kunnen komen bij het “fileren” van zo’n zaak is door uitgeloot te worden voor de jury van een Assisenzaak. Maar tegelijkertijd brengt dat ook een enorme verantwoordelijkheid met zich mee: je oordeel zal mee bepalend zijn voor de verdere koers van vele mensenlevens - niet alleen van de dader(s), maar ook van alle betrokkenen en hun familie. En hoezeer je je ook wil toeleggen op die verantwoordelijkheid, er valt niet aan te ontsnappen dat ook wij maar mensen zijn die beïnvloed worden door wat we zelf meegemaakt hebben of aan het meemaken zijn. Het volgen van een moordzaak door de ogen van deze juryleden, is wat De twaalf uniek maakt. Niet alleen in Vlaanderen, maar ook wereldwijd, zo is gebleken.”

Een eerste seizoen dat zó veel lof krijgt, verhoogde dat de druk op de ploeg voor deze tweede reeks? Roel: “Die druk was effectief aanwezig. Iedereen heeft ook wel een mening over wat zo’n tweede seizoen dan zou moeten zijn. Toch mag je daar niet te lang bij stilstaan; het is goed om die druk te voelen, het werkt motiverend, maar op een bepaald moment moet je dat ook loslaten en gewoon je eigen ding doen. Ik vind dat we er in geslaagd zijn om het tweede seizoen zijn eigen stem te geven.” 

Wat verwacht Peter van de tweede reeks? “Het fijne is dat fans van het eerste seizoen met even grote frisheid en goesting zullen kijken naar deze tweede reeks, als kijkers die De twaalf nu pas ontdekken. Fans en nieuwe kijkers beginnen tegelijkertijd aan een compleet nieuwe kijkervaring, net omdat we de keuze maakten voor een anthologiereeks.”

Het tweede seizoen van De twaalf is vanaf nu te zien op VRT MAX.