Nieuwe VRT-leerstoel aan VUB en UGent

In zijn toespraak kondigde Paul Lembrechts aan dat de VRT vanaf volgend jaar een leerstoel opzet bij de VUB en de UGent.

“De VUB zal via toegepast academisch onderzoek bekijken hoe een mediaorganisatie zich het beste positioneert in een wijzigende maatschappelijke en economische context”, legde Lembrechts uit.

“Via de UGent krijgen we dan weer uitgebreidere toegang tot het digimeter onderzoek, als ondersteuning van de jaarlijkse VRT-trendanalyse. UGent wil die trends in de maatschappij en het medialandschap ook kaderen in een breder perspectief.”

We willen met deze leerstoelen beantwoorden aan de oproep van de minister om in te zetten op wetenschappelijke innovatie.

 

_{Paul Lembrechts, gedelegeerd bestuurder VRT}

Lancering in februari 2020

De lancering van de leerstoel, met de titel “Media in een samenleving in transitie", is voorzien voor 10 februari 2020. “Het is de bedoeling dat onderzoekers en studenten aan de twee universiteiten tijd vrijmaken om na te denken over de maatschappelijke rol van de media, zowel de openbare omroep als de commerciële media”, legt Wouter Quartier, strategiemanager van de VRT, uit. “Voorts gaan ze onderzoeken welke verdienmodellen er zijn voor de media vandaag.”

Het academisch werk wordt aan de VUB begeleid door professor Karen Donders en aan de UGent door professoren Tom Evens en Lieven De Marez. “Het is de bedoeling dat ze tot een grondige analyse van de mediasector in Vlaanderen komen en de mediabedrijven helpen om keuzes te maken”, aldus Quartier.

VRT hecht er veel belang aan de bevindingen van deze onderzoeken te delen met haar stakeholders

_{Paul Lembrechts, gedelegeerd bestuurder VRT}

Volgens Lembrechts is de openbare omroep “opgetogen” over de academische samenwerkingen. “We hechten er bijzonder veel belang aan om de bevindingen van deze onderzoeken te delen met onze stakeholders”, besloot de CEO van de VRT.

Meer over de leerstoel

Er wordt soms gesproken over de post-truth society, waarin er een strijd om de waarheid wordt gevoerd, maar waarin ook maatschappelijke breuklijnen verdiepen en de polarisering op vlak van migratie, milieu, de organisatie van de markteconomie, enz. intensifieert. Heel wat West- en Noord-Europese landen kennen een grote mate van verstedelijking, worstelen met de integratie van migranten en vluchtelingen, en kennen arbeidstekorten door de vergrijziging en relatief lage geboortecijfers. Heel wat mensen voelen zich niet meer gerepresenteerd door policiti en disconnecteren van het systeem. Zo krijg je bewegingen zoals de Gele Hesjes of de diverse burgermanifestaties voor het klimaat. Dat is niet negatief, maar toont wel aan dat het representatieve democratische systeem onder druk staat.

Er zal ondermeer onderzocht worden in welke mate de strategie op vlak van de maatschappelijke opdracht verenigbaar is met de noodzaak aan economische valorisatie.

_{Paul Lembrechts, gedelegeerd bestuurder VRT}

Waarom werd de leerstoel opgericht?

Media gaan hier niet altijd goed mee om. Sociale media lijken een katalysator te zijn van het eigen, grote gelijk. Commerciële nieuwsmedia gaan vaak voor scherpe titels die vooral trafiek genereren richting de website, clickbait. Politici worden ook meer en meer hun eigen media. Hun communicatie met het electoraat wordt directer, niet per se om transparanter te zijn, maar wel om vervelende vragen van journalisten te vermijden en de facto de macht van de vierde macht te ondermijnen. De internationalisering van mediamarkten maakt dat er een toenemende consumptie is van mediaproducten die niet heel dicht staan bij onze eigen samenleving en die in globo weinig aandacht hebben voor cultuur, identiteit en taal.

De rol van de publieke omroep, zo argumenteren velen, wordt belangrijker in een samenleving in transitie. Het opnemen van die maatschappelijke rol is evenwel niet evident gegeven het gefragmenteerde gebruik van media, de internationalisering van mediamarkten, de mediaconcentratie en de uitdagingen waar publieke omroepen intern voor staan.

Doelstellingen

Gegeven bovenstaande trends is er nood aan meer fundamenteel onderzoek over: 

1.  De maatschappelijke context waarin de publieke omroep opereert;
2.  Het gewijzigde mediagebruik in functie van technologische evoluties;
3.  De gewijzigde mediamarkt en de evoluties in mediabeleid.

Deze leerstoel heeft exact die ambitie. Het tracht via een gezamenlijke effort van de expertise die inzake publieke omroep, samenleving en transities, mediabeleid, mediamarkt aan de VUB bestaat en de kennis op vlak van mediagebruik, technologische trends en mediamarkt aan de UGent het wetenschappelijk onderzoek m.b.t. de publieke omroep te versterken. Is er nog een theoretische case te maken voor de publieke omroep als een middel om bepaalde public interests te realiseren? Welke tendensen wijzen op een herdenken van de publieke omroeptheorie die al sinds de jaren 1930 niet meer fundamenteel gewijzigd is t.o.v. de “to inform, to educate and to entertain” filosofie? En hoe herdenk je het model dan? Hoe kunnen media binnen een bepaalde context toch ook bijdragen aan de versterking van politiek, sociaal en cultureel burgerschap?