VRT-archief geeft fantastisch liefdesverhaal een stem

Vijftien jaar geleden ontdekte de Zweedse regisseur Magnus Gertten enkele bijzondere beeldfragmenten uit 1945. Daarop is te zien hoe enkele overlevenden uit Duitse concentratiekampen arriveren in Malmö. Eén van hen is Nadine. Geïntrigeerd door de vrouw gaat Gertten verder op zoek, en botst zo op een onwaarschijnlijk liefdesverhaal.

Nelly Mousset-Vos en Nadine Hwang leren elkaar kennen op kerstavond 1944 in het concentratiekamp van Ravensbrück. Het is het begin van een tumultueuze liefdesrelatie die hun verdere leven zal tekenen. In de laatste maanden van de oorlog raken ze gescheiden: Nadine belandt via Zweden in Parijs, Nelly keert terug naar Brussel waar ze in de steek wordt gelaten door haar minnaar.

In 1947 vinden de vrouwen elkaar terug. Nadine trekt in bij Nelly, maar in het naoorlogse België is het geen evidentie om als lesbisch koppel door het leven gaan. Hun liefdesrelatie houden ze geheim voor familie en vrienden. In 1951 besluiten ze te verhuizen naar Venezuela, waar ze in de hoofdstad Caracas een tolerantere omgeving vinden. Nadine overlijdt in 1977 aan een slepende ziekte. Nelly volgt in 1985 en wordt als verzetsheldin begraven op het ereperk van Elsene.

Ontroerend moment

Voor zijn documentaire zocht Gertten contact met Sylvie, de kleindochter van Nelly. Zij bleek in het bezit van het archief van haar grootmoeder: een kist vol brieven, foto’s, 8mm filmpjes en een dagboek dat Nelly en Nadine samen hadden geschreven in Venezuela. Een goudmijn aan gegevens, waarvoor de regisseur oud-VRT-collega Philippe Van Meerbeeck aantrekt als researcher en story consultant. Van Meerbeeck werkte destijds mee aan de legendarische oorlogreeksen van Maurice de Wilde en de reeks Histories op Canvas.

Unieke opname in VRT-archief

Het enige dat ontbrak in de massa aan materiaal was geluid. En toch is de stem van Nelly te horen in de documentaire, dankzij een unieke opname uit het VRT-archief. Op een lakplaat uit 1949 is een originele opname gevonden van Les Eumenides van Darius Milhaud, een compositie die dateert van medio jaren ’20 en in 1949 in de befaamde Studio 4 van het Flagey-gebouw voor het eerst voor een live publiek werd uitgevoerd. Nelly vertolkte er de eerste wraakgodin.

Toen zag ik aan de blik van Sylvie dat ze het verhaal van haar grootmoeder helemaal zou vertellen, wat tot dan toe niet evident was.

_{Philippe Van Meerbeeck}

En zo werd de restauratiecel van het VRT-archief het decor voor een ontroerende filmopname. Dankzij een muziekopname in de lakplatencollectie kon Sylvie voor het eerst de stem van haar grootmoeder horen. Een ontroerend moment.

Philippe Van Meerbeeck: “Dit was een sleutelmoment bij het maken van de film. Toen de stem van Nelly de studio vulde, werd het muisstil. Niemand die nog een vin verroerde, tot de naald het midden van de plaat bereikte. Toen zag ik aan de blik van Sylvie dat ze het verhaal van haar grootmoeder helemaal zou vertellen, wat tot dan toe niet evident was.”

Nelly & Nadine van Magnus Gertten is een productie van Auto Images (Zweden) in coproductie met Associate Directors (België) en met de steun van het VAF, VRT Canvas en RTBF. De film ging in première op de Berlinale 2022 en won de Teddy Award.

De Belgische première heeft plaats op 5 oktober 2022 in Cinema Palace in Brussel, in aanwezigheid van kleindochter Sylvie en de regisseur. En is daarna ondermeer te bekijken in SPHINX Gent, Cinema ZED Leuven, Flagey Brussel