Waarom heeft VRT NWS journalisten in het buitenland?

VRT NWS in het buitenland 

VRT NWS informeert de Vlamingen elke dag over het nieuws en de actualiteit in Vlaanderen en daarbuiten, op radio, televisie en online. De verschillende themaredacties zijn gespecialiseerd in allerlei maatschappelijke zaken als economie, politiek, cultuur,… Ook buitenlandse berichtgeving en internationale actualiteit krijgen heel wat aandacht. VRT NWS wil namelijk verder kijken dan wat er zich onder de kerktoren afspeelt. Wat er gebeurt in het buitenland heeft vaak een impact op ons leven en is dus relevant om onder de aandacht te brengen. 

Op de buitenlandredactie van VRT NWS werken tal van journalisten die nauwgezet de gebeurtenissen opvolgen in landen en werelddelen. Zo heeft de buitenlandredactie experten in huis op vlak van Azië, Afrika, Rusland, China, het Midden-Oosten, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, … Zij brengen gedetailleerd verslag van wat er zich in die landen voordoet op televisie, radio en online. Daarvoor gebruiken ze meestal beelden en informatie van buitenlandse omroepen en internationale persagentschappen. 

Soms gebeurt het echter dat een bepaalde gebeurtenis zodanig groot of belangrijk is dat VRT NWS besluit om een journalist ter plaatse te sturen. Ook geplande reportages in het buitenland zijn deel van het takenpakket van een buitenlandjournalist. VRT NWS kan ten slotte voor buitenlandse berichtgeving ook een beroep doen op correspondenten: journalisten die permanent verblijven in het land waarover ze berichten. 

Breaking news en reportages 

Journalisten kunnen om twee redenen naar het buitenland worden gestuurd: bij breaking news en voor reportages. Breaking news is nieuws heet van de naald, dat nu gebeurt en waarbij de journalist onmiddellijk, vaak zonder al te veel voorbereiding, moet vertrekken. Denk bijvoorbeeld aan aanslagen of natuurrampen. Bij reportages ligt dat anders. Dan kunnen journalisten echt diep in een bepaald onderwerp duiken. Het gekozen onderwerp of verhaal kunnen ze zeer goed op voorhand uitwerken en voorbereiden voor ze naar het buitenland trekken. Dat gaat dan bijvoorbeeld om reportages over de gevolgen van de klimaatopwarming in het Middelandse Zeegebied, over vluchtelingenkampen in Tsjaad of verkiezingsthema's in Georgië. 

Halsoverkop vertrekken 

De overstromingsramp in Libïe. De grootschalige en bloedige aanval van Hamas op Israël. De aardbevingen in Turkije en Marokko. Het zijn maar enkele voorbeelden van grote gebeurtenissen of rampen in het buitenland waarbij een VRT NWS-journalist ter plaatse wordt gestuurd. Hij of zij moet daar verslag doen van dat breaking news. 

VRT NWS stuurt echter niet zomaar journalisten naar het buitenland. Er worden met heel wat factoren rekening gehouden. 

“Vooraleer een journalist naar het buitenland wordt gestuurd, overleggen de journalist, producer, themachef en uitzendredactie. De gebeurtenis moet namelijk belangrijk genoeg zijn om een ploegje naar daar te sturen, met voldoende impact en nieuwswaarde. Er wordt ook stilgestaan bij de meerwaarde, want VRT NWS kan ook beelden krijgen via agentschappen." Dimitri Verbrugge — Hoofdredacteur VRT NWS

Aan Netflix-series merk je niet dat de Sint op bezoek is. Voor VRT zal de Vlaamse samenleving altijd het uitgangspunt zijn. Dat is niet vanzelfsprekend. De maatschappelijke breuklijnen worden scherper, terwijl het medialandschap in recordtempo internationaliseert. Ook het mediagebruik individualiseert. VRT wil meer dan ooit de omroep van het publiek zijn, waar alle Vlamingen zich in herkennen en zich erkend voelen. 

Een VRT die alle Vlamingen voelt en verrijkt 

VRT moet relevante Vlaamse maatschappelijke thema’s aanvoelen. Aantrekkelijke programma’s zijn een hefboom om die thema’s aan bod te brengen, bijvoorbeeld in Taboe, in Thuis of in De Inspecteur op Radio2. De keuzes van VRT vertrekken vanuit de grote en kleine zaken die een rol spelen in het leven van alle Vlamingen. Voelen wat er leeft mag geen nattevingerwerk zijn. Daarvoor is expertise nodig en moeten de nodige meetinstrumenten verder ontwikkeld worden. Het is voor alle maatschappelijke actoren moeilijker om de Vlaamse samenleving goed te blijven aanvoelen. Met een media-aanbod dat, samen met anderen, mee de schouders zet onder de Vlaamse samenleving, moet de publieke omroep mee zorgen voor een gemeenschappelijk referentiekader. De samenleving individualiseert en media spelen daar een belangrijke rol in. Zowat elke gebruiker kan vandaag een individueel samengesteld aanbod krijgen, zelfs zijn of haar hoogst gepersonaliseerd audio- of videoaanbod. Collectieve media-ervaringen staan net daarom ook fors onder druk. Heel wat groepen zijn zowel voor de overheid als voor de media moeilijker bereikbaar. 

Gemeenschappelijke verhalen voor een gedeelde Vlaamse identiteit 

VRT bouwt mee aan de gedeelde werkelijkheid voor alle Vlamingen. In een geglobaliseerde en anderzijds gepersonaliseerde wereld worden gemeenschappelijke verhalen minder evident. Precies daarom is het belangrijk dat een publieke omroep erin investeert. Die gemeenschappelijke verhalen kunnen zo mee vorm geven aan gedeelde ervaringen, aan een gedeelde Vlaamse identiteit. Door daarbij in te zetten op lokale verhalen, met talent van eigen bodem, kan VRT zich onderscheiden en grote maatschappelijke waarde leveren. Zij stimuleert daarbij de Nederlandse taal en taalverwerving, en speelt de taal uit als een instrument van verbinding. Daarnaast reikt ze gedeelde ankerpunten aan uit de geschiedenis en het brede culturele en maatschappelijke erfgoed van Vlaanderen. De Vlaamse samenleving wordt immers diverser. Vlamingen hebben vandaag vele verschillende achtergronden en verhalen. Zo heeft Antwerpen vandaag meer inwoners mét dan zonder migratieachtergrond. Meer dan ooit is de Vlaming bezorgd over wat hem verbindt: de taal, de gedeelde waarden, de kwaliteit van ons onderwijs, de impact van nieuwe technologieën. 
 

Er moet dus een gegronde reden zijn om zelf nog een journalist te sturen naar de plek van het breaking news. Verschillende factoren worden besproken:  

— Welke impact heeft de gebeurtenis op België/wereldwijd? 
— Zijn er landgenoten betrokken? 
— Hoe veilig is de situatie ter plaatse? 
— Hoe vertaalt de gebeurtenis zich in reportages, video, … voor televisie, radio en online?  
— Welke meerwaarde kan VRT NWS ter plaatse realiseren? 
  

Als de redactie beslist dat het nodig is om een journalist ter plaatse te sturen, dan wordt er zo snel mogelijk iemand opgetrommeld. VRT NWS stuurt bij voorkeur een journalist met kennis van zaken. Die persoon moet dan zo snel mogelijk vertrekken, om ter plaatse verslag te doen van wat er zich heeft voorgedaan.  

 De journalisten ter plaatse houden dagelijks contact met de redactie in Brussel. Zo weten ze wat er allemaal gaande is en wat er interessant zou zijn voor radio, tv en online. Op de locatie kunnen journalisten een beroep doen op lokale gidsen (fixers) en contactpersonen om hen te helpen. Die fixers brengen de journalisten in contact met de lokale bevolking, spreken de taal en regelen praktische zaken.  

“In landen waar we de taal niet spreken of moeilijker toegang krijgen tot de plaatselijke netwerken doen we een beroep op fixers. Zij regelen allerlei praktische zaken en hebben de vinger aan de pols. Zonder fixer blijven veel deuren gesloten, dus je hebt echt wel iemand nodig met goede connecties, die weet hoe je bij belangrijke mensen kan geraken.” Inge Vrancken 
 

Ter plaatse proberen de journalisten vervolgens zo correct mogelijk verslag uit te brengen van de gebeurtenissen. Daarvoor trekken ze van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat de straat op en gaan ze in gesprek met mensen die ze tegenkomen. De persoonlijke verhalen van mensen illustreren vaak het grotere plaatje. Door de grote gebeurtenis een menselijk gezicht te geven, begrijpt het publiek thuis ook beter waar het over gaat. 

De onderwerpen van de reportages variëren naargelang de relevantie voor het publiek en de expertise van de journalist zelf. Journalisten houden hun ogen en oren open, op zoek naar de verhalen die de moeite waard zijn om te brengen. Denk maar aan reportages over migratie, de gevolgen van de Oekraïne-oorlog, de uitgesproken polarisering in de Verenigde Staten, de crisis in het Midden-Oosten, de schrijnende situatie in het oosten van de Democratische Republiek Congo, de milieukost van lithiumontginning in Latijns-Amerika... Van die verhalen kunnen we in België veel leren. 

“Wat er gebeurt in het buitenland, heeft ook invloed op ons leven. Het is geen ver-van-mijn-bed-show. Wat er zich afspeelt in Azië of Groot-Brittannië, heeft een enorme impact op ons. Dus we brengen die verhalen om mensen te doen begrijpen wat er gaande is. In de complexe wereld waarin we nu leven is dat meer dan ooit nodig.” Veerle De Vos 

Ook bij reportages is het menselijke aspect zeer belangrijk. Persoonlijke verhalen tonen vaak aan waar het écht om draait:

Jeroen Reygaert: “Het meest waardevolle aan verslaggeving ter plaatse zijn de babbeltjes met de mensen. Dan weet je wat er echt leeft in een land. Je ervaart en voelt een land pas echt als je daarin ondergedompeld bent. Je moet naar buiten, rondtrekken en mensen aanspreken om het echte sentiment en volksgevoel te vatten.” 

Correspondenten 

Correspondenten zijn journalisten die in opdracht van de openbare omroep in het buitenland wonen en werken. VRT NWS heeft momenteel één vaste correspondent in dienst: Björn Soenens in de Verenigde Staten. Het is zijn taak om zijn oren en ogen open te houden, en VRT NWS in te seinen zodra er iets gebeurt in dat land dat relevant is voor het Vlaamse publiek. Daarnaast doet Björn ook voorstellen voor eigen reportages, waarbij hij bepaalde onderwerpen diepgaander behandelt. Door daar ter plaatse te wonen en werken, voelt Björn sterker aan wat er leeft in de VS: 

“Je weet meer door je ervaring als inwoner, je voelt beter aan wat de mensen echt denken. Ik probeer nog altijd met een Europese bril naar de dingen hier te kijken, omdat ik voor een Europees publiek werk. Maar door hier te wonen en dezelfde problemen te ervaren als de Amerikanen, begrijp ik ook beter hoe ze denken en hoe de maatschappij hier werkt. Ik zie het echte leven hier zoals het is.” 
Björn Soenens 

Soms hoor je in Het journaal dat het nieuwsanker met een andere correspondent dan Björn spreekt. Dat komt omdat VRT NWS ook een beroep kan doen op de diensten van correspondenten die werken voor andere omroepen, zoals de NOS in Nederland. De bekendste Nederlandse correspondenten zijn Frank Renout (Frankrijk), Lia Van Bekhoven (Londen), Geert Grootkoerkamp (Moskou) en Ankie Rechess (Israël).