Wat maakt Vlaamse fictie zo straf?

De lovende woorden van de Britse komiek Ricky Gervais over De Twaalf of schrijver Stephen King over Beau Séjour zijn tekenend voor een opkomende trend: Vlaamse fictie als kwaliteitslabel in zowel binnen- als buitenland. 

Vlaamse fictiereeksen laten zich opmerken door hun unieke identiteit. Die wordt getypeerd door een aantal specifieke eigenheden waarmee Vlaamse makers zich onderscheiden van hun concullega’s. Expert internationale coproducties fictie Elly Vervloet en aanbodverantwoordelijke bij Eén en Canvas Wim Janssen definiëren een aantal opmerkelijke karaktereigenschappen van Vlaamse fictie:

1) Creativiteit en vindingrijkheid

België is een klein landje met een beperkt aantal inwoners. Ons land vormt een interessant kruispunt in Europa, met veel invloeden van buitenaf. Een kruispunt van culturen, mensen en ideeën. Dat levert een intrigerende en creatieve atmosfeer, waarin makers vrijuit kunnen experimenteren en innoveren. Tegelijk moeten die makers het vaak met beperkte budgetten stellen. Dat heeft ertoe geleid dat ze heel veel kunnen doen met weinig geld. Vlaamse makers weten hoe ze straffe keuzes moeten maken tijdens het productieproces en combineren dat met bijzonder veel creativiteit en vindingrijkheid. 

Daarbij komt dan nog eens dat Belgen in het buitenland ook vaak worden beschouwd als flexibele en toffe mensen om mee te werken.

_{Wim Janssen}

2) Belgisch surrealisme

Onze makers kiezen niet voor de gemakkelijke weg of de geijkte paden. Ze durven buiten de lijntjes te kleuren en gaan op zoek naar het onverwachte. Genres mixen vormt in tegenstelling tot in de conservatievere fictiesectoren van Duitsland en Frankrijk geen barrière. Vlaamse makers durven ‘serieuze’ politiereeksen te kruiden met humor en mysterie. In dramareeksen zoals Gevoel voor tumor mag er ook gelachen worden. 

Tabula Rasa is een thrillerreeks die baadt in een mysterieuze en surrealistische sfeer. Dat mixen van genres is een uniek gegeven in de internationale fictiesector dat ook in het buitenland aanslaat.

3) Subtekst en gelaagdheid

Belgen zijn een gesloten volk. De mensen vertellen niet letterlijk wat er op hun hart ligt, maar vertalen die emoties en gedachten in subtekst. Dat wordt ook doorgetrokken in de fictiereeksen. 

Vlaamse acteurs schrappen vaak heel veel tekst, om dan in het acteren zelf die onuitgesproken woorden te leggen. Dat maakt het voor de kijkers zeer intrigerend, omdat de personages gelaagd zijn en je niet meteen kan vatten wat er speelt. De karakters en verhaallijnen prikkelen om verder te kijken.

4) Grote herkenbaarheid binnen een lokaal kader

VRT kiest voor verhalen die iets vertellen over wie wij zijn als Vlaming en als mens, in ons huis en in onze regio. Wie zijn wij, en hoe gedragen wij ons? Universele, ethische of maatschappelijke vragen krijgen gestalte in een lokaal kader. 

Denk bijvoorbeeld aan De Twaalf, waarin de kijker een overkoepelende vraag wordt toegeworpen: ben ik als gewone mens capabel om te oordelen over een ander? Die schuldvraag overstijgt culturele grenzen en is voor iedereen herkenbaar, en dit alles verankerd in een lokale setting, met acteurs van hier. 

Elly Vervloet: “Om te weten of er internationaal potentieel in een reeks zit, stellen we ons de vraag: zit er een soort universaliteit onder die iedereen kan aanspreken? ‘Beau Séjour’ is bijvoorbeeld een oer-Vlaamse reeks: in de Limburgse fruitstreek, met het Limburgse accent, met lokale elementen als de schuttersvereniging. En dan heb je dat geweldige, overkoepelende crime-element. Een meisje wordt wakker, ziet haar eigen lijk, en gaat op zoek naar haar dader. Dat is iets universeels, een sterk concept.”

Positie handhaven

Maar dat die sterke kwaliteiten geroemd worden in binnen- en buitenland, betekent niet dat VRT achterover kan leunen en op haar lauweren kan rusten. De competitie in binnen- en buitenland is groot, het aantal gedraaide fictiereeksen stijgt exponentieel.

Wim Janssen: “Door onze successen kunnen we vandaag meespelen met de big boys, maar we mogen niet vergeten dat we er al even snel terug uit liggen. We moeten blijven netwerken en unieke verhalen vertellen op onze manier. Dat brengt heel wat uitdagingen met zich mee, zowel op inhoudelijk als financieel vlak. Ook aan ons imago moeten we blijven werken. Als VRT zijn we nu wel met een aantal reeksen te zien op Netflix, maar beseffen die kijkers dat dat een VRT-reeks is? Onze positie blijven behouden is echt een dagelijkse inspanning.”