In het ABC van VRT kom je alles te weten over jouw publieke omroep. We willen informeren, inspireren en verbinden, door te tonen wat we doen. Want VRT is jouw omroep, de omroep van alle Vlamingen!
Audiodescriptie of kortweg AD is het toevoegen van een vertelstem aan bestaande programmacontent om die beter toegankelijk te maken voor blinden en slechtzienden. Dat doet VRT nu al sinds zo’n 10 jaar. In die 10 jaar was Guido Godon als stemregisseur één van de mensen die de hele evolutie heeft zien gebeuren. Wat audiodescriptie in het begin was tot wat het nu geworden is. “In essentie komt het nog steeds op hetzelfde neer. We willen met audiodescriptie voldoen aan de nood van blinden en slechtzienden om onze programma’s te kunnen volgen. Toch zijn er wel wat verschillen ten opzichte van vroeger. Welk soort programma’s we voorzien van audiodescriptie en ook de schriftuur, het taalgebruik en de manier waarop we een verhaal vertellen.”
Van feit naar verhaal
In de vroege dagen van audiodescriptie werkte VRT samen met de Universiteit van Antwerpen een handleiding voor audiodescriptie uit. Maar al snel kwam het audiodescriptie-team tot de conclusie dat zo’n handleiding niet altijd werkt. “Audiodescriptie is vaak millimeterwerk en je moet alles stukje per stukje doen. Zin per zin, soms gaat het echt om punten en komma’s die last minute nog gewijzigd moeten worden om tot een goede vertelling te komen. Een goede vertelling was in de beginjaren vooral een heel feitelijke vertelling. Het was uit den boze toen om audiodescriptie als acteur mee in je programma te laten acteren. Audiodescriptie moest een droge vertelling van de feiten zijn. Natuurlijk spreekt dat niemand aan en komt dat saai over. Daarnaast werd elke beweging, elke uitdrukking meegenomen in de audiodescriptie. Dat maakte het soms zo druk dat het niet meer overzichtelijk was voor ons publiek.”
Zo evolueerde Audiodescriptie bij VRT richting een vertelling waar echt een verhaal in zit. “Een programma met audiodescriptie zou je nu zo’n beetje kunnen zien als een echt luisterspel. We maken als het ware een volledig nieuw product dat breed inzetbaar is. Uiteraard in de eerste plaats voor blinden en slechtzienden, maar we zien nu ook een evolutie richting een ander publiek. Mensen die een programma willen kijken, maar niet hun volledige visuele focus kunnen houden. Stel je bent aan het strijken of aan het koken, maar je wil toch iets kunnen volgen. Voor hen is audiodescriptie zeker een meerwaarde.”
© VRT
De kracht van teamwork
Audiodiscriptie is teamwork. In de preproductie levert de AD-schrijver zijn tekst aan de regisseur voor eventuele aanpassingen. De eindredacteur kijkt deze ook na en waakt over de stijl en kijkt na op eventuele taal- en schrijffouten. Eens de tekst finaal is, wordt die doorgestuurd naar de gekozen stem. Die studeert de tekst in, en dan is het op naar de studio. “In de opnamesstudio werken de geluidstechnicus, stem en regisseur nauw samen. We vullen elkaar constant aan. Een goede voorbereiding is absoluut noodzakelijk voor een succesvolle inleessessie. Toch wordt er vaak op het moment zelf nog wel wat gesleuteld aan de tekst. Soms voel je gewoon dat iets niet werkt of dat je bepaalde klemtonen toch wat anders moet leggen. Het is een kunst om dit onder de knie te krijgen. Vaak gaat het om buikgevoel.”
Hoewel vroeger voornamelijk zondagavondfictie audiodescriptie kreeg, zien we nu dat er ook veel andere programma’s deze extra vertellaag krijgen. “Knokke Off was bijvoorbeeld een verrassend leuk programma om aan te werken omdat er veel filmisch te werk is gegaan. De makers legden vaak de nadruk op de poëzie van het beeld en dan krijgen wij wel de ruimte om die poëzie ook tekstueel te vertalen. Dat geeft wel een zekere creatieve voldoening. Bij een ander programma zoals Dertigers, waarin veel dialoog zit, is het dan weer de kunst om met zeer korte zinnetjes toch een extra verhaal neer te leggen.”
“Niks te zien is natuurlijk een speciaal geval. De inhoudelijke focus van het programma ligt in de eerste plaats al op klank. Daarom hebben we ervoor gekozen om de audiodescriptie vrij sober te houden en openingen te maken voor de geluiden die erin aan bod komen. Ik vind het heel positief om te zien dat er nu een programma is waar de focus niet op het visuele komt te liggen, maar op audio.”
Niks te zien: vanaf 2 mei elke donderdag om 20.35 uur te zien op VRT 1 en VRT MAX.
Niks te zien wordt aangeboden met audiodescriptie. Op VRT MAX is elke week de nieuwe aflevering op donderdagavond te vinden met audiodescriptie. De wekelijkse aflevering is ook telkens op zondag te zien op het Ketnet-kanaal, rond 22.00 uur.
Benieuwd naar hoe audiodescriptie kan klinken? Check het hieronder.
