Hoe VRT maatschappelijke thema’s bespreekbaar maakt

VRT maakt met dit soort programma’s niet alleen ruimte voor entertainment, maar ook voor maatschappelijke thema’s. In tal van VRT-programma's als Drugs dus, Voorbij de schaamte, Taboe, Knokke Off en Thuis wordt systematisch aandacht besteed aan thema’s die veel Vlamingen bezighouden, maar die we vaak liever niet ter sprake brengen. Deze programma’s doen meer dan alleen informeren: ze creëren een gesprek, moedigen empathie aan en helpen het taboe te doorbreken. 

De impact van verslaving bespreekbaar maken 

In Voorbij de schaamte praat Katrien De Ruysscher openhartig over alcoholverslaving. Ze gaat in gesprek met mensen die, net als haar vader, worstelden met alcoholverslaving. Het programma brengt een thema aan het licht waar nog steeds een groot taboe op rust. Alcoholverslaving wordt vaak gezien als ‘de schuld van de persoon zelf’, wat het voor velen moeilijk maakt om hulp te zoeken. Katrien, die haar vader verloor door zijn verslaving, maakt door haar eigen ervaring en gesprekken met anderen duidelijk hoe belangrijk het is om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Voorbij de schaamte biedt een ander perspectief door de verhalen van mensen die hun verslaving overwonnen, maar ook door te onderzoeken welke rol de omgeving en de maatschappij spelen in het herstelproces. Door dit thema aan te kaarten, biedt VRT niet alleen erkenning voor de pijn en schaamte van de betrokkenen, maar creëert het ook meer begrip voor de bredere maatschappelijke gevolgen van verslaving. 

De kracht van kwetsbaarheid 

Een ander prachtig voorbeeld is Taboe. Het derde seizoen biedt opnieuw een unieke combinatie van humor en gevoelige onderwerpen. Philippe Geubels verkent met zijn gasten opnieuw thema's die vaak als taboe worden beschouwd, zoals zelfdoding, vluchtelingen, de menopauze en dementie. In elke aflevering worden de persoonlijke verhalen van de deelnemers belicht, terwijl Philippe met hen op vakantie gaat en humor inzet om de, toch wel moeilijke, gesprekken te vergemakkelijken.

Fictie die de realiteit weerspiegelt 

Maar ook in onze fictie-aanbod hebben we oog voor maatschappelijke thema’s. In Thuis beroert ‘Zatte Kaat’ al een tijdje de gemoederen. “Een verhaallijn die in eerste instantie onschuldig en met momenten misschien zelfs komisch lijkt, maar waar meer achter zit,” vertelt Thuis-woordvoerder Ira Stevaert. “We brengen deze verhaallijn op een toegankelijke en voor sommige mensen misschien zelfs herkenbare manier, net om bewustwording te creëren rond alcoholverslaving en de soms onzichtbare gevolgen daarvan op jezelf en je omgeving. Langzamerhand wordt duidelijk hoe problematisch het drankgebruik van Kaat is, en zakt ze steeds dieper weg met gênante scenes tot gevolg. Thuis zou Thuis natuurlijk niet zijn als er aan het einde geen positieve boodschap zat: we geven de kijker mee dat er een uitweg mogelijk is en dat er hulp beschikbaar is.” 

Een aanpak die ook door VAD/De Druglijn geapprecieerd wordt: “Het vergt altijd wat geduld voor de kijker om te zien hoe een verhaallijn zich ontspint en wat die van Kaat betreft, heeft VRT dit goed aangepakt”, aldus Tom Evenepoel coördinator bij De Druglijn. “Kijkers zullen er in eerste instantie misschien weinig bij stil hebben gestaan, maar zich gaandeweg effectief de vraag stellen - is het inderdaad niet problematisch dat Kaat zoveel drinkt. Daarmee helpt VRT inspelen op de groeiende kritische houding tegenover alcohol. Zonder daarvoor belerend te moeten zijn,” vult Evenepoel aan.   

“Sowieso houden we bij Thuis altijd tien vingers aan de pols om te weten wat er onderhuids leeft in Vlaanderen,” gaat Stevaert verder. “We doen dit door regelmatig actief in gesprek te gaan met verschillende actoren uit de maatschappij: onder meer met De Druglijn, maar ook met eerstelijnshulpverleners, academici en ervaringsdeskundigen. Zij vertellen ons met welke problematieken en onderwerpen ze dagelijks in contact komen en hoe ze daarmee omgaan. Wij gaan ermee aan de slag in onze verhaallijnen en communicatie. Door de verhalen op een toegankelijke manier te brengen in de vorm van kwalitatieve fictie, creëren we bewustwording en impact bij meer dan één miljoen kijkers op dagelijkse basis.” 

Over het VRT Canvas-programma Drugs dus sprak Nationaal Drugscommissaris Ine Van Wymersch dan weer met de volgende lovende woorden: “Ik zie als drugscommissaris hoe sterk de drugsmarkt verandert en hoeveel verschillende drugs er ook in ons land beschikbaar zijn. Dat baart me zorgen.  Mensen informeren en sensibiliseren, laagdrempelig, zonder betutteld te zijn, is dan ook echt een noodzaak. Otto-Jan Ham heeft de kunst om op zijn geheel eigen wijze en bij momenten eigenwijs, een sterke maatschappelijk relevant boodschap te brengen.” 

Een spiegel van de samenleving 

“VRT als publieke omroep zou een spiegel moeten vormen van onze maatschappij,” vat Ruud Hendrickx, adviseur programma-ethiek en zakelijke integriteit bij VRT mooi samen. “Dat wil zeggen dat we in ons aanbod ook thema’s aan bod moeten laten komen die in onze maatschappij leven.” Dat zijn niet alleen de prettige, maar ook de minder fraaie kanten van het leven. Dit soort onderwerpen verdient aandacht, want het raakt aan de kern van wat veel mensen dagelijks meemaken.” 

Door als publieke omroep allerlei maatschappelijke thema’s breed te bespreken, stelt VRT het publiek in staat om deze te begrijpen, te verwerken en erover na te denken. VRT neemt zo een unieke positie in de maatschappij in. Het biedt een platform voor degenen die zich niet altijd gehoord voelen en zet belangrijke gesprekken in gang. Dit is precies waarom het essentieel is dat VRT zulke programma’s maakt.