Het ABC van VRT met de T van ... Toegankelijkheid: "televisie hielp onze dochter zingen en dansen"

In het ABC van VRT kom je alles te weten over jouw publieke omroep. We willen informeren, inspireren en verbinden, door te tonen wat we doen. Want VRT is jouw omroep, de omroep van alle Vlamingen!

“De contextinformatie in ondertitels laten me toe om helemaal in het verhaal te duiken”

Lana Luys kijkt als twintiger graag naar Thuis, Taboe, Blokken en documentaires zoals Kinderziekenhuis 24/7 en Spoed 24/7. Maar het plat Antwerps van Frank? Dat hoort Lana moeilijk tot niet. Links is Lana doof. Rechts heeft ze een verlies van 85dB. Hoe ze dan toch van televisie geniet? “VRT MAX is mijn afstandsbediening voor de televisie. Daar kan ik gemakkelijk de ondertiteling activeren. Deze zijn voor mij een must, want zonder ondertitels mis ik te veel. VGT (Vlaamse Gebarentaal) gebruik ik zelf minder vaak, maar ik weet dat sommige van mijn vrienden niet zonder kunnen. Ik vind het goed dat die optie er is, zodat media toegankelijk is voor zoveel mogelijk mensen.

Wat mij opvalt, is dat VRT de toegankelijkheid steeds verder verbetert. In vergelijking met vroeger is er echt een verschil. Zo zijn de ondertitels duidelijk én geven ze extra context, bijvoorbeeld over de muziek die speelt, een geklop op de deur, het onweer... Deze contextinformatie is voor mij van grote waarde. Die staat me toe helemaal in het verhaal te duiken.

Naast VRT kijk ik ook naar andere Vlaamse zenders, maar daar merk ik verschillen in toegankelijkheid. Voor mij is het belangrijk dat ik op Vlaamse zenders gewoon kan genieten van tv zonder dat het extra inspanning vraagt. VRT maakt dat mogelijk en ik hoop dat die aandacht voor toegankelijkheid alleen maar blijft groeien."
 

“Televisie hielp onze dochter zingen en dansen. Dat versterkte haar taalgevoel”

Haar vader, David Luys, herinnert zich nog hoe VRT Lana heeft geholpen om haar taal te ontwikkelen: "Voor ons als ouders was het altijd belangrijk dat Lana toegang had tot Vlaamse media. De Nederlandse taal is voor dove en slechthorende kinderen essentieel. Het gevarieerde aanbod op tv heeft haar taalontwikkeling zeker ondersteund. We hebben daar als gezin veel tijd en moeite in gestoken, en leuke kinderprogramma’s hielpen haar meezingen en -dansen. Dat versterkte haar taalgevoel."

“De audiodescriptie met een rustige, menselijke stem en perfecte timing doet me voor VRT kiezen”

Katty Kloeck merkt dat de wereld voor blinden en slechtzienden steeds ingewikkelder wordt. “Er zijn bijvoorbeeld meer obstakels op straat. Ik moet langer op voorhand persoonlijke assistentie bij NMBS aanvragen en online zijn niet alle sites en knoppen toegankelijk. Neem nu een invulformulier: soms is net de laatste knop niet toegankelijk geprogrammeerd. Of nieuwe tools zoals Prezi en Canva zijn een ramp in vergelijking met PowerPoint. 

Daarentegen zie ik in de media gelukkig een positieve evolutie. VRT blijft investeren in toegankelijkheid en dat maakt voor mij een groot verschil. Via VRT MAX navigeer ik vlot door menu’s. VRT doet ook echt moeite met audiodescriptie. Hun beschrijvingen zijn superduidelijk. Ze worden voorgelezen door een rustige, menselijke stem met een perfecte timing. Dat is een enorm verschil met buitenlandse zenders en streamingdiensten. Zij plaatsen de audiodescriptie er snel en automatisch tussen, waardoor het minder aangenaam is en moeilijker om te volgen. Als ik audiodescriptie wil, kies ik daarom meestal voor VRT, vooral bij Vlaamse series.

Ik kijk verder uit naar alle innovaties die er voor ons op de markt worden gebracht. Ik zoek graag nieuwe zaken uit, test graag innovaties. VRT mag me gerust contacteren om hun nieuwste oplossingen te laten uittesten.

“Dankzij de podcasts bekijk ik De Afspraak en Winteruur wanneer ik wil”

Het televisiescherm en de iPad zijn slechts lichtvlakken voor de zwaar slechtziende Tom Havermans. Toch kijkt hij vaak met plezier: “Dankzij de audiodescriptie spreek ik ook over ‘kijken’. Zo bekijken mijn vrouw en ik samen Knokke Off, Arcadia, Undercover, de MIA’s... Opmerkelijk is dat mijn ziende vrouw ook vaak een rijkere kijkbeleving heeft dankzij de extra gesproken uitleg. 

We zouden het heel interessant vinden indien deze beschrijvingen aan nog meer programma’s worden toegevoegd, bijvoorbeeld bij buitenlandse reportages en reeksen. Zo zijn ook voetbalwedstrijden nog moeilijk voor mij. Sportwedstrijden met co-commentatoren zijn dan weer duidelijker, want die beschrijven aan elkaar wat ze zien... en zo dus ook aan mij.”

“Ook podcasts van televisieprogramma’s als De Afspraak, Winteruur en Mobutu vind ik waardevol. Ik heb ze altijd op zak en kan ze beluisteren wanneer ik even een half uurtje tijd heb.”

“VRT heeft enorme stappen gezet op het vlak van toegankelijkheid”

PhD Leo De Raeve is een autoriteit op het vlak van cochleaire implantatie en gehoorverlies bij kinderen en volwassenen; Hij is onder meer lid van het World Hearing Forum van WHO en is zelf slechthorend. "VRT heeft de afgelopen twintig jaar enorme stappen gezet op het vlak van toegankelijkheid. Vroeger was er nauwelijks ondertiteling en gebarentaal. Vandaag zijn bijna alle tv-programma's toegankelijk. VRT doet bovendien ook grote inspanningen om live-uitzendingen toegankelijker te maken via de app MobileConnect. 

“Zo was de automatische ondertiteling tijdens De Warmste Week en de Ronde van Spanje alvast een knappe test. De uitdaging daar is om de vertraging zo klein mogelijk houden. Technisch gezien is een vertraging namelijk helemaal te begrijpen, maar voor mensen die zowel hun gehoor als ondertiteling gebruiken om een programma te volgen, is het storend. Daarnaast merk ik dat schrijftolken soms zinnen verkorten of aanpassen. Ook dat is te begrijpen, maar mag absoluut niet. De tekst van een spreker moet altijd correct en volledig blijven.

Positief is dat VRT continu luistert naar de doelgroep en innoveert voor het volledige diverse publiek. We zien een steeds grotere groep anderstalige mensen met gehoorverlies. Voor hen is eenvoudig, helder Standaardnederlands superbelangrijk, gecombineerd met tolken en ondertiteling.

Ik zou zeker willen pleiten voor extra ondersteuning door de overheid. We hebben absoluut nood aan een opleiding schrijftolken en aan een stimulans voor de samenwerking tussen universiteiten, instellingen als VRT, expertencentra als ONICI en gebruikers. Dat zou kunnen leiden tot automatische ondertiteling in het Nederlands, die even performant is als de spraak-naar-teksttechnologie zoals die in landen als de VS al standaard is."

Een  team van bijna 100 VRT-medewerkers en freelancers zet zich actief in om programma’s zo toegankelijk mogelijk te maken voor iedereen. 99,9% van de programma’s zijn ondertiteld, soms in real-time. Daarbij wordt er volop geëxperimenteerd met automatische oplossingen. Maar toegankelijkheid gaat verder dan technologie. Via VRT Connect zoeken programmamakers en beleidsmedewerkers samen met belangengroepen naar manieren om media voor iedereen toegankelijk en relevant te houden. Zo wil VRT ook in de toekomst alle Vlamingen bedienen.